Sivas - Kongre
Binası Atatürk ve Etnografya Müzesi
Mustafa Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye tarafından 2 Eylül-18 Aralık 1919 tarihleri
arasında "Milli Mücadele Karargâhı"olarak kullanılan bina Cumhuriyet tarihimizde
çok önemli ve müstesna bir yer tutmaktadır.
Binanın
12 Rebiül-evvel 1310 H (5 Ekim 1892) tarihinde Sivas Valisi Mazlum Paşazade Mehmet
Memduh Bey tarafından Mülki İdadi Binası olarak yaptırıldığını belirten dört satırlık
kitabe, halen Sivas Müzesi'nde bulunmaktadır.
XIX. yüzyılın Geç Osmanlı Dönemi sivil mimarlık örneklerinden biri olan yapı,
üç katlı ve iç avluludur. Dış cephelerinde taş, iç mekânlarda ise ahşap
ana malzemedir.
Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarına üç buçuk ay süre ile resmi karargâh
olarak tahsis edilen bina; Sivas Kongresi içtimalarının burada yapılmış olması,
Anadolu'daki Milli Mücadele hareketinin teşkilatlandırılarak millet iradesinin
her türlü baskının, kişi ve zümre idaresinin üstünde olduğunun bütün dünyada ispatlanması
ve Cumhuriyet yönetiminin temellerinin burada atılmış olması ile tarihi bir hüviyet
kazanmıştır.
Sivas Kongresi'ne ondokuz vilayeti temsilen otuz iki üye katılmıştır,ancak illerden
seçilerek kongreye sonradan dahil olan delegeler nedeniyle bu sayılar değişiklik
göstermektedir.
Yapıldığı tarihten itibaren okul binası işlevini sürdüren yapı; İdadi, Sultani,
Sivas Lisesi, Kongre Lisesi adları ile anılmıştır. 1930 yılındaki bir tadilatta
doğu cephesindeki esas giriş batı cephesine alınmış, çatısı sacla kaplanmıştır.
1981 yılına
kadar lise olarak hizmet veren binanın, Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in direktifleriyle
müze haline getirilmesi planlanmıştır. 1984 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'na
devredilen Kongre Binası; Bakanlığımızın Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nce
aynı yıl başlatılan müze amaçlı restorasyon ve teşhir ve tanzim çalışmaları sonucunda;
bodrum kat depoların, laboratuvar ve fotoğrafhanenin yer aldığı mekânlar olarak;
zemin kat Etnografya Müzesi; üst kat ise Atatürk ve Kongre Müzesi olarak düzenlenmiştir.
Mustafa
Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye'nin bir müddet karargâh olarak kullandıkları
binanın müsamere salonunda, 4-12 Eylül 1919 tarihleri arasında Sivas Kongresi'nin
içtimaları yapılmıştır.
Tarihi Kongre Salonu ve Atatürk'e ait çalışma ve dinlenme odası, kongrenin yapıldığı
günlerdeki hali ile muhafaza edilmektedir.
Üst katta ayrıca; kongre öncesindeki olayların, Mustafa Kemal Atatürk'ün kongre
hazırlığı ile ilgili tamimlerinin ve bildirilerinin sergilendiği salon; o zamanki
muhaberenin temelini oluşturan telgraf odası; Sivas Kongresi ile ilgili tutanakların
yer aldığı salon; merkezi Sivas'ta kurulmuş olan Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan
Cemiyeti'ne ait bildiriler ve haberleri içeren belgeler ile İrade-i Milliye Gazetesi'nin
basıldığı matbaa makinası ve bu gazeteye ait nüshaların sergilendiği salonlar
bulunmaktadır.
Sivas Kongresi sırasında ve sonrasında Sivas'ta alınan tüm kararlara ait belgeler;
Cumhurbaşkanlığı Köşkü-Atatürk Özel Arşivi, Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih
Komisyonu ve Ateşe Özel Arşivi, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı arşivlerindeki
belgelerin örnekleri müzede sergilenmektedir.
Etnografik Eserler Bölümü
1892
tarihinde Sivas Valisi Memduh Paşa tarafından yaptırılan yapı, XIX. yüzyıl Geç
Osmanlı Dönemi sivil mimarisinin güzel örneklerinden biridir. Üç katlı ve iç avlulu
binanın dış cephelerinde taş, iç mekânlarında ise ahşap malzeme kullanılmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye'nin bir süre karargâh olarak
kullandıkları ve o tarihlerde Sultani olan bina; Sivas Kongresi'nin 4-12 Eylül
tarihleri arasında burada toplanması ile tarihsel bir kimlik kazanmıştır.
1981 yılına kadar
okul olarak kullanılan bina onarımı, teşhir ve tanzimi gerçekleştirildikten sonra,
1990 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır.
Üst kattaki tarihi Kongre Salonu, Atatürk'e ait çalışma ve dinlenme odası, Kongre'nin
yapıldığı günlerdeki hali ile muhafaza edilmektedir
Bu katta ayrıca; Kongre ile ilgili çeşitli belgelerin sergilendiği mekânlar
bulunmaktadır.
Binanın zemin katı tümüyle etnografik nitelikli eserlere ayrılmıştır.
Silah Seksiyonu:
Osmanlı Dönemine ait kılıç, kama, zırh, miğfer, kalkan, ok, yay, tüfek, tabanca,
barutlu tüfek gibi çeşitli savaş aletleri sergilenmektedir.
A.
Turan Türkeroğlu (Hacı Beslen) Odası: Etnografik nitelikli eserler, sikkeler,
hat sanatının güzel örneklerinden olan levhalar, yağlıboya tablolardan meydana
gelen koleksiyonunu müzeye bağışlayan Hacı Beslen'e müzede ayrı bir mekân
ayrılmıştır.
Kilim
Seksiyonu: Sivas ve yöresinden derlenen kilim,seccade,zili örnekleri bu seksiyonda
yer almaktadır. 1180 tarihli Divriği Kale Camii'nin ahşap mimberi de burada sergilenmektedir.
Sivas
Başodası: Osmanlı Döneminde Sivas konaklarında misafirlerin ağırlandığı baş
oda; ocaklı ısınma sistemi, işlemeli perdeleri, sedirli, minderli, kırlentli oturma
yerleri ve şerbetlikleriyle eskiden olduğu gibi düzenlenmiştir. Burada ayrıca
mankenlerle de teşhir yapılmaktadır.
Divriği Ulu Camii'ne ait ahşap eserler de bu bölümde teşhir olunmaktadır.
Bakır Eserler
Bölümü: Osmanlı Döneminde günlük hayatta çok kullanılan sini, ibrik, kazan,
matara, lenger, sahan, kevgir, şamdan gibi bakır eşyaların yanı sıra, çeşme lüleleri,
ağırlık ölçüleri, kilit ve kapı tokmakları bu seksiyonda yer almaktadır.
Tekke Eşyaları
Bölümü: Sivas'taki eski tekkelere ait sancak, teber, şiş, tesbih, mum, zikir
tespihleri, tef, zil gibi eserler teşhir edilmektedir.
Giysiler
ve El İşlemeleri: Sivas yöresine has, yağlık, cepken gibi çeşitli giysiler,
seccade, havlu ve bohçalar üç salonda sergilenmektedir. Orta vitrindeki giysiler,
mankenler üzerinde canlı teşhirle ziyaretçilere sunulmaktadır.
Müze binasının orta avlusu halı seksiyonu halinde düzenlenmiştir. Sivas ve yöresine
ait halılar kronolojik sıra ile sergilenmektedir.
Bu
avluya açılan ve koridor üzerinde bulunan ondört pencere vitrin haline getirilmiş
olup; kahve takımları, gümüş takılar, yazma ve hat sanatı ile ilgili eserler,
cam ve porselen eşyalar, lambalar bu vitrinde teşhir edilmektedir.
Binayı yaptıran Memduh Paşa'nın 1904 (1322 H) tarihinde Sivas'ta dokunan portre
halısı ile yapılış tarihini gösteren kitabe müzenin dikkate değer eserleri arasındadır.
Prof.
Dr. Şefik Dener'in müzeye armağan ettiği Kangal çorapları, halı yastık yüzleri
de ayrı bir vitrinde sergilenmektedir. Gürün şalları müzede ayrı bir eser grubunu
teşkil etmektedir.
Adres: Orduevi
Karşısı Sivas
Tel: (346) 221 04 46
Fax:
(346) 224 40 67