TRT'NİN
DURUMU TRT'nin 1973 yılında
düzenlediği:
I- 2. Çağdaş Türk
sanat müziği ve çok sesli müzik özel danışma kurulu,
II- Türk sanat
ve halk müziği özel danışma kurulu.
ÇAĞDAŞ TÜRK SANAT MÜZİĞİ KARARLARI:
1- Çok sesli müzik
programları, çoğu kısa ve halkın anlayacağı basit izahlarla sunulması. Senfonik
şiir gibi konulu olan eserlerin mutlaka konusu anlatılmalı. Şarkı ve aryalarım
metinleri, üç beş cümle ile özetlenmeli. Aryalar yerli sanatçılarla yapılan
kayıtlarda mümkün olduğu kadar Türkçe söylenmeli.
2- Eserlerin bölüm
ve başlıkları açıklanmalı.
3- Tanınmış müzik
uzmanlarına hazırlatılacak izahlı müzik programlarına mümkün olduğu kadar geniş
yer verilmeli. Bu izahların fazla teknik, fazla kuru olmaması, esprilerle, hikâyelerle
süslenmesi.
4- Çok sesli sanat
müziğinden, yalnız matem günlerinde ve felâketlerde yararlanma yoluna başvurulmamalı.
5- Çok sesli müzik
programları, radyoların az dinlendiği geç vakitlere itilmemeli.
6- Bestecilerimize
Türk halk müziği ve Türk sanat müziği (geleneksel Türk müziği) temeli üzerine
oturan, ya da konusunu Türk efsane ve masallarından, Türk tarihinden, Türk edebiyatından
alan eserler ısmarlamalı, aynı konularda yarışmalar yapılmalı, çok sesli müziğin
yayılmasını sağlamak amacı ile yapılacak folklor armonizasyonlarında oyun havalarına
da gereken önem verilmeli. Radyolarımızda çok sesi sevimli kılmak ve dinlenilir
hâle getirmek için, bu çeşit eserler etkili bir vasıta olabilir.
7- Türk bestecilerinin
eserleriyle verilen konserlerin yerinde izlenmesi, banda alınarak, röportajlarla
radyolarımızda yayınlanması ve çok sesli müziğin halk arasında daha fazla ilgi
toplamasını sağlayacaktır.
8- TRT çok sesli
koro müziğini halka benimsetebilecek ulusal eserleri bestecilerimize sipariş
etmeli, seslendirilmesi ve bu tür eserlere programlarda mümkün olduğu kadar
geniş yer verilmeli.
9- Çok seslendirilmiş
Türk halk türkülerinin, birinci program ile televizyonda yayınlamasında şu esaslar
gözönüne alınmalıdır:
"Çok sesli
müziği halk türküleri yoluyla geniş kitlelere yaymak gayesiyle:
a- Anlaşılır ve
benimsenir şekilde çok seslendirilmiş halk türkülerine öncelik vermek.
b- Bu şekilde eserler
yeterli değilse, bestecilere ısmarlamak.
c- İkinci ve üçüncü
programlarda Türk bestecilerinin bu türdeki eserlerine geniş yer verilmesi.
10- Çağdaş Türk
Sanat müziği yayınları da dinleyicinin ve ilgisini çekerek her türlü yöntemin
uygulanması.
11- Çağdaş Türk
müziği programlarının bölge radyolarınca da yayınlanmasının sağlanması.
12- Çok sesliliğe
halkımızı alıştırmak, eğitmek amacıyla operet ve opera türlerinin bir öncüsü
olmak üzere, Türk konularını ve havalarını ele alan müzikli oyunlar hazırlandırılması,
hazır olanlar radyolarda, özellikle televizyonda sunulmalıdır.
13- Çağdaş Türk
sanat müziği konusunda ısmarlama yarışma, seslendirme ve yayınlarda oda müziğine
yer verilmesi.
14- Milli bayramlarımızın
(özellikle cumhuriyet bayramının) özel programlarından yararlanarak giriş, ara
ve bitiş müzikleri çağdaş Türk müziği eserlerinden seçilmeli ve bunlar eserin
ve bestecinin adı verilerek yayınlanmalı.
15- Çağdaş Türk
sanat müziği alanındaki eserlerin TRT yayınları bakımından gerekli olanlarına
öncelik tanımak şartıyla ve ayrıca 1826- 1930 döneminde çoksesli müzik alanındaki
ilk eserleri de içine alan biçimde bir seslendirmeye girişilmesi.
16- TRT'de kayıt
yapan yabancı sanatçılarla temas sağlanarak programlarını çağdaş Türk müziği
eserlerine almalarının sağlanması.
TÜRK SANAT VE HALK MÜZİĞİ KARARLARI:
1- TRT'nin genellikle
musıki yayınlarının (Türk musıkisi ve batı musıkisi) bir sanat zevk ve anlayış,
yükseltici, eğitici, kültür ve eğitme yardımcı ve bu kayıtlar altında eğlendirici
nitelikte olması.
2- Otantik ezgilerin,
dans müziğinde ve hafif müzikte kullanılması, Türk ezgilerinin yozlaştırılmadan
I. maddede tespit edilen esaslara uygunluğu denetlemek kaydı ile hafif müzikte
de kullanılabileceği.
"Bu maddeye
Nida Tüfekçi, Neriman Tüfekçi, Sadi Yaver, Ataman, Adnan Ataman, Yücel Paşmakçı,
Turgut Günay dahil 14 üyenin: Bestelenmiş ezgilere (otantik halk ezgilerine
ilişilmesine ve iktibasa müsâade edilmemek, Türk ezgilerinin ancak ruh ve zevk
yapısından yararlanmakla yetinmek gerektiğine değinerek karşı çıkmaları ile
ve oy çoğunluğuyla kabul edilmiştir..."
3- Eğlence programlarında
müzik (I. maddedeki kayıtlara tabii tutulması)
4- Kalitesiz yabancı
müzik etkisi.
a) Kalitesiz müzik
etkisi taşıyan hiçbir esere ve icraya yer verilmemesi.
b) Gerek TRT radyo
ve televizyonlarının yapacakları kaliteli, eğitici ve öğretici yayınlarla, TRT'nin
dışında plak, nota, arşiv, kütüphane gibi hizmetlerle, bu etkiye kesinlikle
karşı koyucu çalışmalara girilmesi.
c) TRT'nin yayın
ağını bütün yurda yaymak suretiyle, yabancı musıkinin dinlenmesinin önlenmesi.
d) TRT'nin ayrıca
dinleyiciyi yabancı istasyonları dinlemeye ve izlemeye sevk eden tenevvü ihtiyacının
karşılanması.
5- Kalitesiz piyasa
musıkisiyle, yukarıda 5. maddede gösterilen yolda mücadele edilmesi.
6- TRT dışı yayın
yapan radyolarda kontrolsuz ve denetimsiz yayınlanan Türk musıkisinin çok zararlı
olduğunun tespiti ve bunun kanun hükmü ile önlenmesi çabasının sürdürülmesi
ve yurtdışında yayın yapan radyolardaki Türk musıkisi yayınlarının da ıslahı
için diplomatik teşebbüslerde bulunulması.
7- Klasik Türk
musıkisi, belli bir dönemde, kaidelere uygun olarak yapılmış, sanat gücü taşıyan
eserlerden oluşur.
8- Türk musıkisinde
çok seslilik: TRT Türk musıkisi sistemini çağdaş kurallara göre işlemek ve bu
sistem içinde çok sesliliğe gitmek akımının teşvik edilmesi. Bu konuda çalışmalara
geçilmesi ve bunun yolunun, esaslarının, araç ve gereçlerinin, yetkililer tarafından
tespit edilmesi.
9- Türk musıkisi
yayınlarının eğitici ve öğretici nitelikte olması. Gündemin I. maddesinde alınan
kararda, genel esas ve ilke olarak benimsenmiş ve kabul edilmiş, dolayısıyla
programların bu esasa göre hazırlanması öngörülmüş olduğundan, bu madde üzerinde,
ayrıca müzakere ve karara mahal olmadığı.
10- Yetiştirme
ve geliştirme teşkilâtı:
d fıkrası: Türk musıkisini öğreten, sanatçı yetiştiren ve geliştiren bir Türk
musıkisi konservatuarı veya başka resmî müessese olmadığı için, TRT'nin bu ihtiyacı,
kendi bünyesi içinde karşılaması, Türk musıkisi sanatçısı yetiştirmek ve geliştirmek
için gerekli teşkilatı kurması hususuna.